Bir yılı daha geride bıraktık. Pandemiden çıkışımızı ilan eden 2022 de acısı ve ekşisiyle geride kaldı. Alım ve tadım gücündeki besbelli azalmaya rağmen çevrimiçi platformlarda önemli bir iş kaybı görülmedi. Ağzımızın tadı kaçtı Ali İstek Beyefendi ama üretimlere gülüp eğlenmeyi elden bırakmadık! Tutunduk tekrar ekranlara, tabletlere, telefonlara. Parmaklarımız nasır tuttu ekran kaydırmaktan, akıllı kumandalar tuşlamaktan… Velhasıl seyircinin alışkanlığı pek değişmedi. Ne de olsa orucu uykuya tutturan, yoksulluğu televizyon karşısında unutan bir toplumuz!
2022’yi bölüm açısından değerlendirdiğimizde ise birinci olarak şunu söyleyebiliriz: Yerli platformlar yerli iş üretme noktasında biraz ağır kaldılar, tahminen ortamı koklayıp gidişatı kestirmeye çalıştılar. Gain ve BluTV evvelki yıla kıyasla durağan diyebileceğimiz bir yıl geçirdi. Bu durağanlığın bilhassa yerli drama ve güldürüler cephesinde hissedildiğini, platformların çeşitli alanlarda denemeler gerçekleştirdiğini vurgulayalım.
Diğer yerli platform Exxen temposunu korurken dünya devi Netflix yerli pazarda daha fazla görünmeye başladı. Yayın programında yerli güldürüye pek fazla yer vermeyen platform çeşitli çeşitlerde güçlü bir katalog sundu. Pazarın yeni oyuncusu Disney ise sessiz ve derinden yol almayı sürdürüyor. Haziran başında Türkiye pazarına dâhil olan platform çocuklara hitap eden verisinin yanı sıra ilgi cazip dizi ve sinema üretimleriyle da üyelik sayısını artırmaya çalışıyor. Platformların genel durumuna dair bu kısa girişin akabinde yerli dramaları şöyle bir sıralayalım.
16. Dünyayla Benim Aramda – Disney +
Disney +’ın yerli dizisinde heyecanını yitirmiş bir çiftin gönül maceralarını izlerken bir kere daha televizyon estetiğine ve şaşalı hayatlara fokus kolaycılığına şahit oluyoruz.
Platformların farklı dünyalara eğilme bakışını yok sayan bu üretimde yapay bir çatışmanın tarafları arzı endam etmekte. Güçlü ve entelektüel dergici ile sonradan parayı bulmuş alaylı oyuncunun uyduruk muhabbetlerine ilgi duyacak üzereyseniz bir baht vermelisiniz!
Yazan: Pınar Bulut
Yöneten: Hülya Gezer
Oynayanlar: Demet Özdemir, Buğra Gülsoy, Hafsanur Sancaktutan, Metin Akdülger, Zerrin Tekindor, İbrahim Selim
15. Aslında Özgürsün – Gain
Duygu Asena’nın tıpkı isimli yapıtından uyarlanan Gain dizisi, bayanların özgürlük arayışlarını üst sınıfın penceresinden değerlendirirken gönül münasebetlerinin izleyebileceği seyre dair kıymetlendirme ve varsayımlarda bulunuyor.
Kadına yönelik şiddet ve cinsel tansiyonların de öne çıktığı, cinsiyet eşitliği ve statü üzere sorunların işlendiği dizi pek yakınından geçmediğimiz standartlar hasebiyle gerçek omurlara uzaklığını koruyor.
Yazan: His Asena (eser), Ali Kemal Güven
Yöneten: Ali Kemal Güven
Oynayanlar: Deniz Çakır, Bade İşçil, Alican Yücesoy, Burak Yamantürk, Saygın Soysal, Nükhet Duru, Berk Cankat
14. Zeytin Ağacı – Netflix
Üç arkadaşın (Sevgi, Ada ve Leyla) Ayvalık’ta geçirdiği bir arınma sürecini işleyen dizi kolay hazmedilir hikayesi, aklı ve mideyi yormayan mezeleriyle izlenir lakin tamamıyla falsosuz değil! Tartışma tam da sıhhat sıkıntısı etrafında şekilleniyor. Arkadaşlardan biri kanseri yeniyor başkaları yenileniyor, tazeleniyor bir yandan da alternatif tıbba uzaklıklar kapanıyor.
Zaman Beyefendi isminde bir zatı saygıdeğer aile dizimi ismini verdiği bir tedavi uyguluyor. Olağan hiçbir bilimsel karşılığı yok bu terapinin lakin kanser hastası düzgünleşiyor öbürleri ruhen düzeliyor. Üstelik arkadaşlardan Ada işinde epey uygun bir hekim! Hurafeye bilimle takviye veren dizi “rakı balık Ayvalık” sloganı dışında pek bir şey vadetmiyor.
Yazan: Nuran Cihan Şit
Yöneten: Burcu Alptekin
Oynayanlar: Tuba Büyüküstün, Seda Bakan, Boncuk Yılmaz, Fırat Tanış, Murat Boz, Serkan Altunorak, İstek Kocaoğlu, Füsun Demirel
13. Alef – BluTV
Blutv, birinci dönemini 2020’de yayınladığı mistik polisiye Alef’i yeni bir oyuncu takımı ve yeni hikayesiyle sundu. Mali Hülya üst başlığını taşıyan dönemde yerimiz bu kere Kapadokya… Tarihî bir bimarhanede yaşanan cinayetler ölümsüzlük iksirinin peşine düşüldüğünü düşündürüyor. Taner Ölmez’in başkomiseri canlandırdığı dizi damaklarda yeniden mistik rayihalar bırakırken birinci döneme nazaran daha zayıf bir olay örgüsü ve nedensellikten uzak çatışmalar izliyoruz.
Yazan: Itır Arda, Avni Tuna Dilligil
Yöneten: Gökhan Tiryaki
Oynayanlar: Taner Ölmez, Aybüke Pusat, Hande Soral, Serdar Orçin, Murat Akkoyunlu, Çiğdem Selışık Onat
12. Erşan Kuneri – Netflix
Cem Yılmaz’ın Gora sinemasında karşımıza çıkardığı erotik sinemalar imalcisi Erşan Kuneri karakterinin 80’lerde, hapishaneden çıktıktan sonra başından geçenleri mevzu alan dizi her kısmıyla bir sinemaya karşılık geliyor.
Genel olarak vasat filmciklerin yer aldığı dizide Cem Yılmaz’ın arkadaş etrafıyla oynama merakının olumsuz sonuçlarına rastlıyoruz. Küfreden, belaltı espriler yapan, modası geçmiş söz latifelerine sığınan karakterleriyle Erşan Kuneri zayıf senaryosunu Yılmaz faktörüyle dengelemeye çalışsa da bunu başardığını söylemek güç.
Yazan ve Yöneten: Cem Yılmaz
Oynayanlar: Cem Yılmaz, Ezgi Mola, Zafer Algöz, Çağlar Çorumlu, Uraz Kaygılaroğlu, Nilperi Şahinkaya, Merve Dizdar, Bülent Şakrak
11. Yakamoz S-245 – Netflix
Post apokaliptik anlatı “Into The Night”ın yerli imali spin off’u olan dizide güneşin geçirdiği bir dizi değişimden sonra beşerler için ölümcül bir nitelik kazanmasını ele alan hikayede olaylar bu kere bir denizaltıda geçiyor.
Kıvanç Tatlıtuğ’un başını çektiği bir araştırma grubu bir denizaltıda mahsur kalıyor. Gemi mürettebatı ile araştırmacıların atışmalarına aşk öyküleri ve vefat kalım uğraşı eşlik ediyor.
Bu dizide Güneş’ten kaçacak, sevip sevilecek, hayatta kalan şanslılarla bağlantı kuracaksınız. Deniz altında Kuvvetli, adrenalin yüklü hayli bir fersah!
Yazan: Jacek Dukaj (eser), Cansu Çoban, Murat Uyurkulak, Sami Berat Marçalı
Yöneten: Tolga Karaçelik, Umut Aral
Oynayanlar: Kıvanç Tatlıtuğ, Özge Özpirinççi, Ece Çeşmioğlu, Ertan Saban, Ecem Uzun, Onur Ünsal, Ersin Arıcı, Hakan Salınmış
10. Behzat Ç. Çekiç ve Gül – Blutv
Ankaralı amirimiz Behzat, yeni hikayesi Çekiç ve Gül ile döndü. Ankara tekrar bol cinayetli! Ankara, hayatları çölleşmiş iklimiyle, kurumuş gölleri ve leşcilleriyle akbabaları dahi yanıltıp canından usandırmakta. Bir inşaat şirketi silah kaçakçılığını yöneterek hem kentte hem ülkede kelam sahibi…
Baş komiserimiz ise yeniden pek sevecen ve yaşama bağlı! Kedilerle birlikte mama kaplarına eğiliyor falan. Ne var la! Ne yok la! “Büyük bir hesaplaşma yaklaşmakta” süsü veriyorlar ya aldanmayın. Daima o denli derler!
Yazan: Emrah Serbes (eser), Ercan Uğur
Yöneten: İhtilal Yalçın
Oynayanlar: Erdal Beşikçioğlu, İnanç Konukçu, Berkan Şal, İnanç Kıraç, Ayça Eren, Burak Dakak, Evliya Aykan, Ege Aydan, Mehmet Ali Nuroğlu, Esra Ronabar
9. Cezailer – Gain
Yıllar evvel gerçekleşmiş Rosenhan deneyini yinelemek isteyen ruh doktorumuz Mert Güngel hasta taklidi yaparak akıl hastanesine yatar. Lakin bu deneyin kaygı ve kaygı üzere hisleri peşine takması kaçınılmazdır.
Güngel kendini cezai ehliyeti olmayan hastaların ortasında bulur. Kendi evrakında da cinayet kabahatinden karar giydiği yazmaktadır. Güngel kendini mi paka çıkaracak, deneyini mi gerçekleştirecektir? Yoksa klinik tuhaf konukları, zorba yöneticileri ile bir cehenneme mi dönüşecektir?
Yazan: Ayberk Çınar, Murat Can Oğuz, Kübra Sülün
Yöneten: Murat Can Oğuz
Oynayanlar: Yiğit Özşener, İstek Kocaoğlu, Esra Bezen Alım, Ushan Çakır, Hayal Köseoğlu, Şerif Erol, Onur Ünsal, Hakan Karsak
8. Kaçış – Disney +
Disney +’ın Türkiye pazarına sunduğu birinci yerli dizi Kaçış Engin Akyürek ile İrem Helvacıoğlu’nu başrollerde buluştururken hududun ötesine haber için geçen bir gazeteci kümesinin başından geçenleri mevzu alıyor.
Köktenci bir örgüt bulundukları Ezidi köyünü basınca dünyaları alt üst olan gazetecilerin hayatta kalmak için denediği yolları işleyen dizi bahadır mevzusuyla dikkat çekmekte.
Yazan: Engin Akyürek (öykü), Ali Doğançay
Yöneten: Yağız Alp Akaydın
Oynayanlar: Engin Akyürek, İrem Helvacıoğlu, Aziz Çapkurt, Levent Ülgen
7. Kuş Uçuşu – Netflix
Ünlü bir program sunucusu olan Lale Kıran’ın yeni yetme öğrenci Aslı Tuna tarafından devrilişinin hikayesi. Gönül münasebetleri, entrikalar, jenerasyon çatışmaları eşliğinde servis edilen dizimiz basın-yayın dünyasının geldiği noktaya dair bir çerçeve çizmesi bakımından da ilgi alımlı.
Alt metinde Bâbıâli’den İkitelli’ye taşınan, son olarak domainleri ve artık toplumsal medya hesaplarını açık adres veren haber dünyasının alttan gelen jenerasyonlarla bir arada değişimi ve çağa ayak uydurma telaşı okunurken hırslı bir bayanın hudut tanımayan tabiatı, hayatın her anını bir düelloya çevirmesi üretimde aksiyon dozunu da artırıyor.
Yazan: Meriç Acemi
Yöneten: Deniz Yorulmazer
Oynayanlar: Tekçe Akalay, Miray Daner, İbrahim Çelikkol, İrem Sak, Defne Kayalar, Burak Yamantürk
6. Ben Gri – Disney +
Başarılı avukat Fuat Akıncı’nın asimetrik bir adalet savaşına çekilerek yasa dışı yollardan alınan bir intikama taraf edildiği dizi teknoloji ile gözetleme kültürünün vardığı noktayı da vurguluyor.
Her adımı izlenen ve korsan bir yazılım programınca talimatlar alan Akıncı, hayatın siyah ve beyazdan ibaret olmadığını hayatındaki gri bölgelere, çizgilere basarak kavrıyor.
Yazan: Banu Kiremitçi Bozkurt
Yöneten: Durul ve Yağmur Taylan
Oynayanlar: Timuçin Esen, Ebru Özkan, Alican Yücesoy, İlayda Akdoğan, Buçe Buse Kahraman
5. Pera Palas’ta Gece Yarısı – Netflix
Elif Usman’ın yazıp Emre Şahin’in yönettiği dizi Charles King’in çok satan romanından uyarlandı. İşgal yılları İstanbul’unda geçen öykü vakitler ortası seyahat üzere platformun her ülkede en az bir kere denediği bir temayı işlerken devir atmosferinden ve cazibesinden de yararlanıyor. Devir ile yeri tarihi çarpıcılığıyla işleyen dizi direniş-entrika-aksiyon üçgeninde, gerçeklerden esinlenilmiş olayları fantastik bir kurguyla harmanlamakta.
Şanslıysanız Mustafa Kemal’i ve Agatha Christie’nin odasını görebilir, Pera’nın abidevi yapılarından birinde vekâleten de olsa seyahate çıkabilirsiniz! Olağan biletinizi gidiş dönüş almayı ihmal etmeyin!
Yazan: Charles King (eser), Elif Usman
Yöneten: Emre Şahin
Oynayanlar: Hazal Kaya, Tansu Biçer, Selahattin Paşalı, Engin Hepileri, Yasemin Szawlowski, Murat Kılıç, Osman Albayrak
4. Andropoz – Netflix
Kuşadası’nda kendi hâlinde bir esnaf olan Yusuf bir gün dükkânına tamire gelen arkadaşına hayatın daima tıpkı akıp gittiğinden yakınır. Bu yakınmalar ve sitemler Yusuf’u hayatını değiştirmeye iterken birçok ailenin karışacağı bir olaylar zincirini başlatır.
Orta yaş buhrana girmiş aile babası Yusuf’un tek hayali kıyı kenarında havalı bir konut satın almaktır. Yenik hisseden tek erkek ise Yusuf değildir. Kayınbiraderi Halit ve meskenine talip olduğu Mahmut da hayatlarının ortasında, bir kırılmanın eşiğindedirler.
Andropoz güzel bir kara güldürü olarak dikkat çekiyor. Temposu yerinde, çatışmaları sağlam… Engin Günaydın güzel iş çıkarmış lakin Derya Karadaş, Tamer Karadağlı da pak oyunculuk sergileyerek altta kalmıyorlar doğrusu!
Yazan: Engin Günaydın
Yöneten: Durul ve Yağmur Taylan
Oynayanlar: Engin Günaydın, Derya Karadaş, Tamer Karadağlı, Turgut Tunçalp, Şebnem Hassanisoughi, Gülçin Şantırcıoğlu, Yuliia Sobol
3. Uysallar – Netflix
Hakan Günday ile Onur Saylak’ı “Şahsiyet” ve “Daha”dan sonra bir kere daha bir ortaya getiren Uysallar, kentsel ve siyasal dönüşümün aktörlerinden bir inşaat şirketinde kendi hâlinde uysal uysal çalışmakta olan mimar Oktay Uysal’ın otoriteye minnak başkaldırısını ele alıyor. Gündüzleri sömürü nizamına katkı sunarken geceleri punk kılığına girip kenti arşınlayan Oktay’ın ailesi, işvereni ve devlet vazifelisi ortasında nasıl sıkışıp kaldığını ne aşağı ne üst tüküremeyip tükürüğünü yuttuğu bir anlatı…
Yazan: Hakan Günday
Yöneten: Onur Saylak
Oynayanlar: Öner Erkan, Songül Öden, Haluk Bilginer, Uğur Yücel, Serkan Altunorak, Nezaket Erden
2. Sıcak Baş – Netflix
Netflix kataloğuna nihayet eli yüzü düzgün bir distopya ekledik! Afşin Kum’un romanından Mert Baykal’ın uyarlayıp yönettiği dizi “abuklama” denen ve irtibat yoluyla bulaşan bir hastalığın İstanbul üzerinde yarattığı yıkıcı etkiyi ve otoriterleşen siyasi eğilimleri ele almakta.
Osman Sonant’ın canlandırdığı bilim insanı Murat Siyavuş hastalığa bağışıklık kazanmıştır. Abukluğa maruz kaldığında yalnızca baş bölgesinde ateşi yükselen ve yüksek zihinsel aktivite sergileyen Murat aşk ile tutunduğu ömürde SMK’ya (Salgınla Çaba Komitesi) karşı amansız bir gayrete girişecek.
İyi bir atmosfer yaratan, ihtimamlı bir sanat idaresi sergilenen dizide oyunculuk cephesi vakit zaman açık verse dahi olay örgüsündeki muvaffakiyet ve çatışmalarını seyirciye satabilmesi artı haneye yazılmakta…
Yazan: Afşin Kum (eser)
Yöneten: Mert Baykal, Umur Turagay
Oynayanlar: Osman Sonant, Hazal Subaşı, Şevket Çoruh, Kubilay Tuncer, Tilbe Saran, Özgür Emre Yıldırım, Gonca Vuslateri, Barış Yıldız, Fazilet Akakçe
1. Üzere – Exxen
Yılmaz, İlkkan ve Ersoy’un salonları için büyük, dünya için küçük adımları, farklı felsefi açmazları ve ne yapıp edip başlarını kaygıya sokmak üzere berbat bir alışkanlıkları var! Küçük insanı, küçük bağları ve görkemli kopuşları izlediğimiz dizi 2022’de de ikinci ve üçüncü dönemiyle yayınlandı.
Kara güldürünün dehlizlerinde kaybolmak, ironinin yosun kokulu kayalıklarında bira içmek, absürdün Eiffel kulesine sırt verip daha sonra “burada oturuyorum zira bu berbat yapı yalnızca burada görünmüyor” diye artistlik yapmak istiyorsanız Üzere tam size göre!
Yazan: Aziz Kedi, Feyyaz Yiğit
Yöneten: Onur Uzun
Oynayanlar: Feyyaz Yiğit, Kıvanç Kılınç, Ahmet Kürşat Öçalan
SİYASAL, TOPLUMSAL FANTAZYALAR VE GÜLDÜRÜDE ‘TERS LALE DEVRİ’
Tamamen “kafamız nazaran takıldığımız” sıralamanın akabinde 2022’nin yerli platform dizilerini, içeriği bakımından da ana sınırlarıyla kıymetlendirebiliriz.
Aşk, fantazya ve polisiyelerin damga vurduğu bir seneyi daha geride bıraktık. Netflix Cem Yılmaz faktörü sayesinde yerli bir güldürü iş yayınladı. Bu sene toplumsal sorunları işleyen dizilerin Aslında Özgürsün ve Mezarlık üzere diziler üzerinden daha çok bayan sorunu üzerine ağırlaştığını görüyoruz. Tekrar Ben Gri bayana şiddeti başlangıç noktası alan hikayesiyle adalet kavramına farklı bir cepheden bakmaya çalışırken Uysallar, tertibe boyun eğen insan tipolojisini bir ailenin fertleri vesilesiyle çeşitli seviyelerde örnekliyor ve otoritenin sermaye ile bağlantısına yüzeysel de olsa değiniyor.
Kaçış politik bir sıkıntıyı, sonlarımızın çabucak ötesindeki siyasi istikrarsızlığı, iç savaş görüntülerini masaya yatırırken vakitler ortası geçiş temalı fantastik aksiyon Pera Palas’ta Gece Yarısı da geçtiği periyot itibariyle anlatısına iletiler serpiştirerek siyasetten beri kalmıyor. Sıcak Baş ise distopik ve karamsar bir dünyada ipleri eline alan zorba iktidarı çağrışımlara, yorumlara açık bir perdeden yansıtıyor. Politik bağlamda popülist ve ortalamacı tonları seyreylediğimiz bu diziler giderek siyasallaşan çevrimiçi platformların fakirleşen, yay üzere gerilen toplumlara kayıtsız kalmaktansa ilgi çekecek üretimlere yöneldiğini ortaya koyuyor. Ekmek siyasetin ağzında olsa da platformlar o ekmeğe uzanıyor!
Siyasi ve toplumsal içerikli üretimlerin yanı sıra his yoğunluğuna ve ruhsal tansiyona dayalı işler de izledik. Kuş Uçuşu, hırsın getirdiği yıkıma, ahlaki çöküntüye ışık tutarken Cezailer de deliliğin çitleriyle çevrili bir alanda âdeta his fırtınası estirdi. 2022’nin polisiyeleri ortasında Alef’i, Ben Gri’yi ve Behzat Ç. Çekiç ve Gül’ü sayabiliriz. Nispeten özgün bulunabilecek dizilerde polisiyenin pek bereketli olmadığına ve merak hissinin Avrupa polisiyeleri ayarında kışkırtılamadığına şahit oluyoruz. Bununla birlikte Alef ve Behzat Ç. özelinde söylersek bir yerellik de kelam konusu… Alef bu toprakların tarihine mistik bir noktadan bağlanırken Behzat Ç. de Ankara Kalesi’ne sırtını veriyor.
Gönül bağlantıları ekseninde ilerleyen dizilere baktığımızda bu çeşidin sinemalara bırakıldığını, salt aşk maceralarının seyirciyi altı-yedi kısım götüremediğini görmekteyiz. Romantik üretimler yaklaşık 80, bilemediniz 90 dakikada bağlanan uzun metrajlarda karşımıza çıkmakta. Zeytin Ağacı ile Dünyayla Benim Aramda dizilerini şerh düşebiliriz. Ki “Zeytin Ağacı”na da şarlatan terapist Vakit Bey’in tuhaflıkları damga vuruyor.
Exxen’in yeniden Aşk Kumardır ve Yalnızca Arkadaşız üzere çıtır çerez güldürüler, romantik güldürüler yayınladığı 2022’de “Gibi” tartısını korudu. “Gibi” üç dönemi geride bırakmasına rağmen yorulmadı, tepeden inmedi. Beğenilen senaryosu, pastel renkleri, absürt diyalogları ile şu içinden geçmekte olduğumuz ve tam da birbirimize kenetlenip ısınmak suretiyle doğalgaz faturasından kısmaya çabaladığımız periyotta bir ‘ters lale’ havası estirdi. ‘Ters lale’ periyodumuzu “Gibi”ye borçluyuz!
Kara güldürü sularında değerlendirebileceğimiz ve yurdumuzun güzide tatil beldelerinden birinde geçen Andropoz da olgun kıssalar anlatmak noktasında aralık katettiğimizi gösteriyor. Kara güldürüyü, absürdü kotarmadan dünya pazarına girmek kolay değil. Natürel güzel erkekler, alımlı çalımlı bayanlarla Arap dolaylarında, Akdeniz havzasında ve elbet Latin diyarında prim yapmak, çıkarlı muahedeler imzalamak mümkün ancak ciddiye alınmak için mahallî lisanı ustalıkla işleyen, yanı sıra evrenselle bağ kurabilen bir güldürü anlayışının da pişmesi gerekiyor. Bu yavaş yavaş olacaktır. Potansiyel mevcut…
Çevrimiçi platformlarda yayınlanan yerli diziler için kelamı bağlarken 2022’nin bir çeşitlilik getirmediğini lakin toplumsal sıkıntılara ucundan kıyısından da olsa değinen üretimlerin arttığını söylemeliyiz. Platformların, Nuh’un Gemisi retoriğini ve politik doğrucu uygulamasını sürdürmekle birlikte vakit içinde ekonomik düşünceler ve toplumsal açmazların da ele alınacağı bir düzlemde siyasallaşacağını ön görebiliriz. Bu kadar siyasal iletinin öteki bir açıklaması olamaz.
Sağlıklı, keyifli; açlık ve yoksulluk çıtası altında limbo dansı yapmayacağımız, dizilere sinemalara mahkûm kalmayıp mümkün mertebe sosyalleşeceğimiz, sokaklara caddelere, dostluklara karışacağımız ve elbette büyük ikramiyenin cebimizdeki bilete vuracağı bir yıl dilerim! Yeni yıl nasıl geçerse geçsin, biz amortiye razı gelmeyelim!