ANKARA – Seçime sayılı günler kala yanıtı en çok merak edilen sorulardan birisi seçimin ikinci çeşide kalıp kalmayacağı. Bu sorunun karşılığı kritik zira ‘ikinci çeşit seçimi’ Türkiye Cumhuriyeti tarihinde birinci kere yaşanacak bir siyasi tecrübe olacak.
Adayların seçim çalışmaları süratle devam ederken Cumhur İttifakı da Millet İttifakı da seçimin birinci cinste kendi lehlerine sonuçlanmasını istiyor ve seçmenlerini de bu istikamette motive ediyor. Fakat kulislere nazaran Cumhur İttifakı ikinci çeşit için hazırlıklarını yapmaya başladı bile.
Son günlerde yapılan anketler de seçimin ikinci cinse taşınma ihtimalinin güçlü olduğunu gösteriyor. Anket şirketleri ve siyaset bilimcilere nazaran bu ihtimali güçlendiren temel etken son devirde düşüş trendinde olsa da Muharrem İnce’ye verilecek oylar.
Siyaset Bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun, İstikrar Denetleme Ağı Araştırma ve Siyaset Geliştirme Koordinatörü Dr. Hakan Yavuzyılmaz, ORC Araştırma Genel Müdürü Mehmet Pösteki ve Rawest Araştırma Genel Yöneticisi Roj Girasun’la seçimin ikinci çeşide kalma ihtimalini, ikinci tipe kalması halinde oluşacak siyasi atmosferi ve hangi adayın daha avantajlı olabileceğini konuştuk. Dört ismin ortak kanaati Muharrem İnce oylarının belirleyiciliği.
‘SEÇİMİN İKİNCİ CİNSE KALMA İHTİMALİ YÜKSEK’
Araştırma şirketlerinin yeni çalışmalarına nazaran 10 puan civarında kararsız seçmen kitlesi olduğunu söyleyen Siyaset Bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun, kararsız seçmenin tutumunun yanı sıra başka cumhurbaşkanı adayları Muharrem İnce ve Sinan Oğan’a takviye veren seçmenin sandık başında nasıl bir karar vereceğinin ikinci cins konusunda belirleyici olduğunu söyledi. Araştırmaların ortalamalarına bakıldığında Kılıçdaroğlu’nun oy oranının yüzde 46-47 dolaylarında olduğunu kaydeden Tosun, mevcut durumda seçimin ikinci cinse kalma ihtimalinin yüksek olduğunu belirtti. İnce’nin oylarında dikkat çeken bir kayıp olduğunu da hatırlatan Tosun, önümüzde 10 günlük süreçte İnce ve Oğan seçmeninin bir ölçü istikamet değiştirmesi ve kararsızların bir ölçü Kılıçdaroğlu’na yönlenmesi halinde seçimin birinci cinste da bitebileceğini kaydetti.
İKİNCİ TIPTA CUMHUR İTTİFAKI TÜM TUŞLARA BASACAK
Kamu bürokrasisinin çok derecede siyasallaşması ve ‘parti devleti’ olgusu sebebiyle seçimin ikinci çeşide kalması halinde Cumhur İttifakı’nın bugün olduğundan daha fazla “tüm tuşlara basacağını” belirten Tosun, popülist vaatlerde de artış olacağını söyledi.
Son devirde bildirilerin hiç olmadığı kadar endişe üzerinden iletildiğini kaydeden Tosun, “Cumhur İttifakı, ‘korkunun çekiciliği’ ileti stratejisi ile süreci yönetiyor. Bu ‘korku çekiciliği’ ikinci çeşitte daha da artacak. Bu manada ‘FETÖ – PKK’ telaffuzları ağır biçimde kullanılabilir. İstikrar vurgusu öne çıkarılarak ‘Bize oy vermediğiniz takdirde Türkiye 12 Eylül öncesine dönecek’ gibisi telaffuzlar üretilebilir” dedi.
‘İKİNCİ CİNSTE KILIÇDAROĞLU DAHA AVANTAJLI’
İkinci cins olması halinde iktidarın bu iletilerine karşın Kılıçdaroğlu’nun daha avantajlı olacağını belirten Tosun, “Cumhur İttifakı’nın ve adayının mevcut kutuplaşma nedeniyle oy bagajı dolmuş durumda. Kararsız ve birinci kere oy kullanacak seçmenlerden oy alma ihtimali daha düşük. İdeolojik bloklar ve ittifak blokları ortasındaki geçiş de son derece sonlu. Yani seçimin sonucunu değiştirecek olanlar birinci çeşitte verdiği kararı ikinci tıpta değiştirecek olanlar ve gençler olacak. Bu kitlenin Kemal Kılıçdaroğlu’na yönelme eğilimi daha güçlü. Bu yüzden Kemal Kılıçdaroğlu ikinci çeşitte daha avantajlı” dedi.
‘SEÇMEN İKİNCİ ÇEŞİTTE ‘İSTİKRAR’ ARGÜMANINI SATIN ALMAZ’
İkinci çeşide giderken milletvekili seçim sonuçlarının netleşmiş olacağını hatırlatan Tosun, “Cumhur İttifakı birinci cinste parlamentoda çoğunluğu elde ederse ‘istikrar’ı referans alacak. Parlamento çoğunluğu ile Cumhurbaşkanı’nın partisinin tıpkı olmasının istikrar üreteceğini söyleyecek. Fakat seçmen bu istikrar argümanını satın almaz. Kutuplaşma siyasetinden yorgun düşmüş bir seçmen var. ‘Kutuplaşma – istikrar’ ikileminde kaldığı takdirde seçmenin öncelikli tercihinin daha huzurlu bir Türkiye olacağını düşünüyorum” dedi.
‘İNCE’DEKİ DÜŞÜŞ SÜRERSE BİRİNCİ TIPTA DA BİTEBİLİR’
Muhalefetin ve Kılıçdaroğlu’nun yüksek ivme yakaladığı bir seçim sürecinden geçildiğini belirten İstikrar Denetleme Ağı Araştırma ve Siyaset Geliştirme Koordinatörü Dr. Hakan Yavuzyılmaz, Muharrem İnce ve Sinan Oğan’ın adaylığının muhalefet açısından modüllü bir resmi ortaya çıkardığını kaydederek “Pekala birinci çeşitte muhalefet lehine bitebilecek bir seçim varken ikinci cins konuşulmaya başlandı” dedi. İnce ve Oğan’ın oylarının azaldığını gösteren anketler olduğunu da hatırlatan Yavuzyılmaz, bu düşüş trendinin önümüzdeki 10 günde hızlanması halinde seçimin birinci tıpta da sonlanabileceğini belirtti.
‘İKTİDAR İSTİKRAR VURGUSU İLE ‘SİSTEM KİLİTLENİR’ TELAFFUZUNU KULLANABİLİR’
Seçime yaklaştıkça kutuplaştırıcı lisanın arttığını belirten Yavuzyılmaz, birinci cinste ortaya çıkacak Meclis kompozisyonunun mümkün ikinci cinste kullanılacak lisanı de belirleyeceğini ve iktidarın kutuplaştırıcı lisanının daha da sertleşebileceğini tabir etti. Muhalefet Meclis’te çoğunluğu sağlayamazsa iktidarın iki seçim ortasındaki kampanyasının temel direğinin ‘istikrar’ olacağını söyleyen Yavuzyılmaz, “Cumhur İttifakı birinci çeşitte Meclis çoğunluğunu alırsa ikinci çeşitte, ’Cumhurbaşkanlığını biz kazanmazsak bir daha seçim olabilir’ ya da “sistem kilitlenir” telaffuzlarını kullanabilir” dedi.
‘İLK TIPTA ALINAN TÜM TEDBİRLER TIPKI EFORLA İKİNCİ TIPTA DA ALINMALI’
Türkiye’yi “seçimli otoriter rejim” tipi içerisinde sınıflandırdıklarını kaydeden Yavuzyılmaz, sandık güvenliği probleminin değerine de dikkat çekerek, “Türkiye demokratik standartları yerine getiren seçimler yapamıyor. İktidar elinde tüm kamu kaynaklarını bulunduruyor ve bunu seçim sürecinde adil rekabeti ortadan kaldıracak biçimde kullanıyor. İktidarın alet çantası, ikinci cinse giden iki haftada yaşanabilecekleri denetim etme manasında çok geniş. Birinci cinste olduğu üzere ikinci cinste da sandık güvenliğine ait gerekli tüm tedbirlerin, bir sefer daha birebir eforla alınması gerekiyor” dedi.
‘İKİNCİ ÇEŞİDİN SONUCUNDA İNCE SEÇMENİ BELİRLEYİCİ OLACAK’
Seçimin ikinci çeşide kalması halinde avantajın hangi adayda olacağının büyük ölçüde Muharrem İnce ve Sinan Oğan’a oy veren seçmene ve bu adayların ikinci çeşide giden süreçteki telaffuzlarına nazaran şekilleneceğini kaydeden Yavuzyılmaz, “Şu anda İnce, CHP’ye, Kılıçdaroğlu’na, Millet İttifakı’na ait eleştirel bir kampanya yürütüyor. İkinci çeşide kaldığı takdirde bu seçmenlerin muhalefetin adayına oy verip vermeyeceği ya da sandığa gidip gitmeme ihtimali avantajın kimde olacağında büyük ölçüde tesirli olacak. Memleket Partisi’nde bir düşüş trendi hakim olduğunu da unutmamak lazım. Oradan kopan seçmen muhalefete dönme potansiyeli olan seçmen. Ayrıyeten yıpranmış bir iktidar kelam konusu. Bu yüzden de birtakım öngörülemezliklerle birlikte Kılıçdaroğlu avantajlı durumda” dedi.
‘İKİNCİ CİNSE GİDEN 14 GÜN TANSİYONLU OLUR’
Seçimin ikinci cinse kalma ihtimali için “yüzde 50 – yüzde 50 bir durum var” değerlendirmesini yapan ORC Araştırma Genel Müdürü Mehmet Pösteki, “Muharrem İnce ve Sinan Oğan oylarından bir ölçü Kemal Kılıçdaroğlu’na geçerse birinci cinste bitebilir. Birinci tıpta biterse Kılıçdaroğlu’nun lehine biter” tabirlerini kullandı.
‘SON 10 GÜNDE KARARSIZ ORANI ÇOK DÜŞECEK’
İkinci tipe kalması halinde ortadaki 14 günde tansiyonlu bir süreçten geçileceğini tabir eden Pösteki, “İktidar mensupları ve Cumhurbaşkanı bu istikamette ilerliyor. Bu, seçmenin dilek ettiği, görmek istediği bir durum değil. Başta Kemal Kılıçdaroğlu ve Meral Akşener olmak üzere muhalefet başkanlarının çözülmesi gereken iktisat, ulusal sıkıntılar, mülteciler üzere bahislerde seçmeni ikna etmesi gerekiyor. Şu anda bunu düzgün götürüyorlar. Son 10 günde kararların katılaşacağı ve kararsız oranının çok çok düşeceği bir dönem” diye konuştu.
‘KILIÇDAROĞLU, İSTANBUL SEÇİMLERİ ÜZERE FARKLA KAZANIR’
Seçimin ikinci cinse kalması halinde Meclis aritmetiğinin büyük değer taşıdığını söz eden Pösteki, “Tüm kamuoyu araştırmalarında Meclis çoğunluğunun muhalefete geçeceği görünüyor. Aksi bir durum olmazsa Kemal Kılıçdaroğlu, tıpkı tekrar edilen İstanbul Büyükşehir Belediyesi seçimleri üzere önemli bir farkla ikinci turda seçimi kazanacaktır” dedi.
‘İLK ÇEŞİTTE DA İKİNCİ CİNSTE DA FAVORİ KILIÇDAROĞLU’
Tayyip Erdoğan’a da Kemal Kılıçdaroğlu’na da oy vermeyen, kendisini “muhalif seçmen” olarak tanımlayan ve İnce ve Oğan’ı tercih eden yüzde 7’lik bir kitle olduğunu belirten Pösteki, “Muharrem İnce’nin seçmenleri ortasında Tayip Erdoğan’a oy veren seçmen de var. Son datalara nazaran Muharrem İnce’nin oyundaki düşüş Erdoğan’a yarıyor. Lakin bu seçmen kitlesi içinde ulusalcı da var, solcu da var, toplumsal demokrat da var. Önümüzdeki 10 gün içinde o kitlenin de Kemal Kılıçdaroğlu lehine eğilim göstereceğini düşünüyorum. Diyelim göstermedi ve seçim ikinci cinse kaldı. Orada Kemal Kılıçdaroğlu’nu destekleyeceğini söylüyor bu seçmen” diye konuştu ve birinci cinste da ikinci çeşitte da favori ismin Kemal Kılıçdaroğlu olduğunu söyledi.
‘SEÇİMLER İKİNCİ TİPE KALIYOR’
3 hafta önceye oranla Muharrem İnce’nin oylarında yarı oranda bir düşüş olduğunu ancak bunun seçimleri birinci çeşitte sonlandıracak bir seviyede olmadığını tabir eden Rawest Araştırma Genel Yöneticisi Roj Girasun, “Seçimler ikinci çeşide kalıyor. Lakin İnce oylarındaki erime birebir süratle devam ederse ve bu oyların tamamına yakını Kılıçdaroğlu’na gelirse seçim birinci tıpta sonuçlanabilir. Lakin aslında İnce’ye oy veren seçmenin tamamına yakınının tercihi ikinci cinste Kılıçdaroğlu’ndan yana” dedi.
‘BELİRLEYİCİ OLAN MUHARREM İNCE’YE OY VEREN SEÇMEN’
Erdoğan ve Kılıçdaroğlu’na oy veren seçmenlerin kararı büyük oranda netleştiğini, asıl belirleyici olanın Muharrem İnce’ye oy veren seçmenler olduğunu söz eden Girasun, “Bu seçmenler kanaatlerini mi seçecekler yoksa tercihleri mi belirleyici olacak? Yani kanaatleri ince olsa bile daha rasyonel davranıp Kılıçdaroğlu’na yönelirlerse seçim birinci çeşitte biter. Lakin şu anda görünen şey İnce’nin seçimi ikinci cinse bıraktığı” değerlendirmesini yaptı.
‘PARLAMENTO SONUÇLARI DA BELİRLEYİCİ’
Seçimin ikinci cinse kalması halinde avantajın hangi adayda olacağında parlamentoda hangi ittifakın çoğunluğu alacağının da belirleyici olduğunu belirten Girasun, “Kılıçdaroğlu birinci cinste daha yüksek bir oy alacağı için her halükarda daha avantajlı girecek. Lakin Parlamento çoğunluğunu Cumhur İttifakı alırsa ki TİP, Memleket Partisi vekil çıkaramazsa bu türlü bir ihtimal var; ruhsal üstünlük Cumhur İttifakı’na geçebilir. Muhalefet Meclis çoğunluğunu alırsa hem siyasal psikoloji hem de aritmetik üstünlük Kılıçdaroğlu’nun lehine olacaktır”.
‘KÜRT SEÇMENİN ‘ERDOĞAN GİTSİN’ MOTİVASYONU İKİNCİ ÇEŞİTTE PEKİŞİR’
Girasun, Yeşil Sol Parti seçmeninin ikinci çeşitteki haline ait de “Şu an Kürt seçmenin en önemli motivasyonu ‘Erdoğan gitsin’ duygusu. Bu his ikinci çeşide daha güçlü halde yansır. Kürt seçmenin bu duygusu ‘Parlamento seçimleri bitti, vekilleri kazandık’ ile bitmez. İktidara kaybettirme, muhalefetle bir arada kazanma duygusu Yeşil Sol Parti seçmeninde çok güçlü. Erdoğan’ın gidiş ihtimali bu duyguyu daha da pekiştirir” dedi.